دیپلماسی و حقوق بشر: از ارزش تا فایده

متن سخنرانی در سه شنبه های دیپلماسی

انجمن دیپلماسی ایران

سه شنبه 26 مهر 1401

بسم الله الرحمن الرحیم

بسیار خرسندم که در جمع فرهیخته استادان علوم سیاسی، روابط بین الملل و حقوق بین الملل، همچنین پژوهشگران، دانشجویان و خدمتگزاران کشور به دعوت انجمن دپیلماسی ایران حضور یافته ام. در ابتدای سخن لازم می دانم از دعوت استاد ارجمند آقای دکتر رضا موسی زاده و همچنین سرکار خانم دکتر منصوره حقیقی کارشناس ارشد اداره کل زنان و حقوق بشر وزارت امور خارجه بابت اداره نشست تشکر کنم.

امیدوارم بحثی که امروز به رغم کسالت و صدای نه چندان مطلوب ارائه خواهم داد، با مشکلات دیگری از جمله ارتباط اینترنتی روبرو نشود و به عنوان طرح بحثی ضروری، مقدمه ای باشد برای نگاهی دیگر به سیاست خارجی. موضوع بحث، «دیپلماسی و حقوق بشر: از ارزش تا فایده» است. من ذیل این عنوان یک پرسش کلیدی دارم که می خواهم با شما به اشتراک بگذارم: آیا حقوق بشر به خاطر ارزش ذاتی اش باید در دیپلماسی جایگاهی داشته باشد یا به خاطر فایده اش؟

مقدماتی بر این پرسش تحمیل می شود که ناچار یا باید به آنها تن داد و یا آنها را توجیه کرد. اول این که پذیرفته ایم که حقوق بشر می تواند در دیپلماسی جایگاهی داشته باشد. اگر ارزش گرا باشیم، همین ارزش کافی است تا این جایگاه را توجیه کند و اگر نه، ممکن است فایده ای برای پیشبرد سیاست کشور داشته باشد و از این رو با کشف فایده و در چارچوب آن، دستگاه دیپلماسی از این ابزار استفاده می کند. البته منافاتی ندارد که حقوق بشر هم ارزش ذاتی داشته باشد و هم کارکرد و فایده.

همایش تحریم ها و حقوق بین الملل

همایش سالانه انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد، با عنوان تحریم ها و حقوق بین الملل 21 و 22 اسفند از طریق فضای مجازی برگزار می شود. در این همایش با موضوع «کرونا و تحریم های یکجانبه» مطالبی را ارائه خواهم نمود و تأکید نیز بر رویکردی حقوق بشری به ویژه نسل دومی خواهد بود.

برنامه همایش را اینجا دریافت کنید.

سحبا 23: ریاست جمهوری آمریکا، حقوق و روابط بین الملل

رییس جمهور #آمریکا به طور سنتی نقش مهمی در ساماندهی و شکل دهی نظام بین‌المللی دارد، چه این نقش را در جهت پشتیبانی از ارزشهای جامعه بین‌المللی ایفا کند و چه در جهت منافع خاص یک گروه یا کشور. در نشست آینده سحبا که به صورت استثنایی این بار چهارشنبه شب برگزار می‌شود همین موضوع را به بحث خواهیم گذاشت تا میانکنش های نهاد رییس جمهور آمریکا را با روابط بین‌الملل و در پی آن، حقوق بین‌الملل بررسیم و ببینیم همدلی رییس جمهور آمریکا با هر یک از نظریات روابط بین‌الملل چگونه این روابط و مجموعه نظام بین‌المللی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در این نشست با آقای دکتر سید محسن میرحسینی، مدیر گروه حقوق و علوم سیاسی #دانشگاهیزد و آقای دکتر مسعود زمانی عضو هیئت علمی #دانشگاهشیراز هم‌مباحثه خواهیم بود.

تصویر این نشست از میان عکسهای وودرو ویلسون رئیس جمهور اسبق آمریکا در میانه جنگ جهانی اول و پس از آن انتخاب شده است که به نقش وی در شکل‌گیری حقوق بین‌الملل مدرن و تأسیس #جامعهملل به عنوان سلف #مللمتحد اشاره دارد.

سحبا 17: سناریوهای احتمالی برای آینده برجام

تلاش آمریکا برای تصویب قطعنامه ای جهت تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت، به شکست انجامید اما دولت ترامپ هنوز امیدوار است، علیرغم خروج از #برجام کلیه تحریم‌های شورای امنیت را به واسطه مکانیزم موسوم به ماشه مجددا به دایره تحریم‌ها برگرداند.

در هفدهمین نشست #سحبا با دکتر عبدالله عابدینی به سناریوهای پیش روی برجام خواهیم پرداخت. دکتر عابدینی دانش آموخته #حقوق_بین‌الملل از دانشگاه تهران و عضو مؤسسه حقوق بین‌الملل پارس است و به صورت ویژه سالهاست در زمینه قطعنامه‌های شورای امنیت در مورد ایران کار می‌کند و در این زمینه سخنرانی‌ها و مقالات متعددی ارائه کرده است.

انتشار مجموعه مقالات هفتادمین سالگرد ملل متحد

کتاب مجموعه مقالات همایش هفتادمین سالگرد ملل متحد که سه سال پیش توسط انجمن ایرانی مطالعات ملل متحد برگزار شد، از سوی انتشارات وزارت امور خارجه منتشر شده است. مقاله «ملل متحد و دستورگرایی بین­المللی» نگاشته اینجانب نیز در میان مقالات استادان برجسته­ای چون دکتر ظریف، دکتر افتخاری، دکتر بیگ­زاده، دکتر هرمیداس باوند، دکتر مصفا، دکتر محبی، دکتر سادات میدانی، دکتر مستقیمی و دکتر ضیایی بیگدلی منتشر شده است.

چکیده مقاله:

تأسیس ملل متحد، پرتوی از نظریه کانتی صلح پایدار است؛ لذا نهاد برآمده از این رویکرد نمی­تواند از غایات انسان­گرایانه و تضمین حقوق و آزادی­های فردی، فارغ باشد. از این روست که منشور ملل متحد هم از جهت هنجارها، فراهنجارها و نظم حقوقی که نوید می­دهد و هم از حیث ساختار نهادی که پدید آورده است، سهم به سزایی در پیدایش و تقویت خوانش دستورگرایانه از حقوق بین­الملل داشته است. منشور، قانون اساسی رسمی جامعه بین­المللی نیست اما سامان بخشیدن به حقوق بین­الملل به مثابه یک نظام حقوقی و نیز بازیابی رهیافتی دستورگرایانه در آن را تسهیل می­کند. همچنین نهاد قضایی برآمده از آن نقشی انکارناپذیر در تکوین نظام حقوقی داشته و هنجارهای برتر و آمره را شناسایی می­کند. همچنین به تدریج نهادهای سیاسی ناشی از منشور نیز تحت تأثیر هنجارهای برتر حقوق بین­الملل قرار گرفته­اند؛ چنانکه برای مثال شورای امنیت به عنوان مقتدرترین رکن در یک نهاد بین­المللی، در صورت بی­توجهی به وجوه دستوری نظام حقوقی یا به قضاوت­گاه می­رود یا ناگزیر از اصلاح رویکرد خود می­شود.

واژگان کلیدی: ملل متحد، دستورگرایی، دیوان بین­المللی دادگستری، شورای امنیت، قواعد آمره.

 

لینک خبر: اینجا

نامه به دبیرکل ملل متحد

شب گذشته به عنوان یک شهروند ایرانی و عضوی از جامعه مدنی جهانی، طی نامه­ای توجه دبیرکل ملل متحد را به وضعیت باریکه غزه جلب نمودم و تقاضا کردم مسئولیت های خود را برابر ماده 99 منشور و سایر اصول حقوق بین الملل به درستی به انجام رساند. نامه را بسیار سریع و کوتاه نوشتم. مجال بسط موضوعات آن همچنان فراهم است!

 

آقای بان کی مون

دبیرکل ملل متحد

من به عنوان شهروندی از ملت صلح دوست ایران، لازم می دانم وضعیت باریکه غزه را مورد توجه قرار دهم. می دانید که مطابق حقوق بین الملل، مردم فلسطین از جمله مردمان غزه از حق تعیین سرنوشت برخوردارند و هیچ چیز یا هیچ وضعیتی نمی تواند حقوق بنیادین بشری ایشان را تحت تأثیر قراردهد. اینک رژیم اشغالگر اسرائیل به این باریکه هجوم برده و این حملات، جمعیت غیرنظامی از جمله کودکان را هدف قرار داده است. برابر ماده 99 منشور ملل متحد و اصول به رسمیت شناخته شده حقوق بین الملل، حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، اجرای صحیح مسئولیت های شما و کارکرد سیستم ملل متحد، در حال حاضر ضروری است. از توجه شما سپاسگزارم و امیدوارم ملل متحد برای دستیابی به هدف خود به منظور پایان دادن به جنگ و مخاصمه موفق باشد.

امیر مقامی

مدرس حقوق بین الملل، اصفهان، ایران.