انجمن ایرانی مطالعات ملل متحد (شعبه اصفهان) با همراهی خانه حقوق شهروندی برگزار می کند:
نشست تخصصی مسائل روز حقوق دریاها
با محوریت:
توقیف کشتی ها
وضعیت حقوقی دریای خزر
سخنرانان:
دکتر علیرضا آرش پور، عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان
دکتر الهه کولایی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران (ارتباط مجازی)
دکتر امیر مقامی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
چهارشنبه 6 شهریور 98
ساعت 18
اصفهان، خیابان فردوسی، بعد از خیابان منوچهری، بن بست امام، پلاک 394، خانه حقوق شهروندی
تلفن: 32225251
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
دانشکده حقوق و الهیات
گروه حقوق
اطلاعیه برگزاری جلسه دفاع پایاننامه
جلسه دفاع رساله کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
جایگاه اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت در حقوق بین الملل محیط زیست
نگارنده
پروین کنی زاده حسینی
استاد راهنما
دکتر علیرضا آرش پور
استاد مشاور
دکتر امیر مقامی
روز چهارشنبه ، 23 اسفند ساعت 10
سپاهانشهر، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، تالار شهید مطهری
چکیده پایان نامه:
اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت، اصلی مدرن در حقوق بین الملل محیط زیست است. علی رغم، مفهوم به ظاهر سادهی آن، اما در عمل کاربرد آن برای دولتهای توسعه یافته به دلیل بار کردن مسئولیت بیشتر بر آنها، چندان آسان نمیباشد. این اصل ریشه در میراث مشترک بشریت دارد که به عنوان یک اصل راهنما و زیر بنایی به کار گرفته شده است؛ که اصل راهنما همان اصل انصاف میان نسلی است که به سمت توزیع عادلانه منابع طبیعی و حفظ مشترکات جهانی برای آیندگان میباشد. اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت با هماهنگی در نقطه نظرات متفاوت دولتهای توسعه یافته و در حال توسعه در حل معضلات زیست محیطی که مشکلات مشترک میان این دولتها میباشد، به کار گرفته شده است. این اصل با وضع استانداردهای متفاوت، با توجه به سهم متفاوت تاریخی دولتها در تخریب زیست محیطی، نقش مهمی در کمک به توسعه پایدار دولتهای در حال توسعه دارد زیرا اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت در کنار اصول دیگر محیط زیست در پی اثبات مفهوم توسعه پایدار میباشند. تا به امروز در کنوانسیونهای متعدد زیست محیطی، اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت به اشکال مختلف ظاهر شده است به عنوان نمونه، کنوانسیون تغییرات آب و هوایی ملل متحد 1992 برای اولین بار صراحتاً به بیان این اصل پرداخته است. در این پایان نامه به روشی توصیفی- تحلیلی این اصل به عنوان اصلی در حال ظهور، مورد ارزیابی قرار گرفته است و ابتدائاً به بیان مفهوم مسئولیت مشترک اما متفاوت در قالب اصول حقوق بین الملل محیط زیست پرداخته و در پایان، روند توسعه این اصل و ظهور یک قاعده عرفی بین المللی را مورد بررسی قرار دادهایم.
واژگان کلیدی: اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت، حقوق بین الملل محیط زیست، کنوانسیون تغییرات آب و هوایی، توسعه پایدار، کشورهای توسعه یافته، کشورهای در حال توسعه
نتیجه گیری:
موضوع حفظ و حمایت از محیط زیست از دیر زمان مورد توجه بشر قرار گرفته است؛ اما با گسترش فعالیتهای صنعتی و پیشرفت روز افزون آنها، کره زمین دچار تحولات منفی شد و با گسترش صنعت و گازهای منتشره از فعالیتهای صنعتی و مواد زاید حاصل از آن و ورود خسارات جبران ناپذیر به محیط زیست انسانی، لذا مسأله آلودگی امروزه به یک معضل جهانی تبدیل شده است.
مشکلی که امروزه محیط زیست با آن روبه رو است محدود به این موارد نمیشود و معضل آلودگی در قالب موضوعات جدیتری، چهره نمایان کرده است. مسأله تخریب جنگلها، نابودی لایه اوزون، گرم شدن کره زمین، جاری شدن مواد زاید ناشی از فعالیت کارخانههای صنعتی به درون دریاها، کم شدن تنوع زیستی و هزاران موارد دیگر امروزه در جهت نابودی محیط زیست قدم بر میدارند. در جبههی مقابل با توجه به طبع سیری ناپذیر بشر، همچنان به اقدامات نابودگرانه خود ادامه میدهد و در واقع عوامل نابودی خویش را فراهم میآورد. استفاده بی رویه از منابع طبیعی و یا عدم استفاده مطلوب از آنها و سهل انگاری در حفظ آنها، در واقع نسلهای آینده را با مشکل اساسی رو به رو میسازد.
مسأله حفاظت از محیط زیست آن چنان حائز اهمیت است که عزم جدی تمام کشورها و ساکنین کره زمین را میطلبد. لذا با ورود شاخهای نوین و مدرن در حقوق بین الملل با عنوان حقوق بین الملل محیط زیست، با ارائهی اصولی جهت تغییر مسیر دادن فعالیت دولتها، نقش به سزایی را در حفظ محیط زیست ایفا کردهاند. این اصول با تقسیم شدن به اصول ماهوی، رویهای و اصول توازن، به دولتها نقشهی عملی را با مورد توجه قرار دادن این اصول اعطا میکند؛ که اصول توازن با برقراری عدالت و انصاف بین نسلها جهت حفظ و استمرار منابع زیست محیطی برای آیندگان اصل انصاف میان نسلی را بیان میکند و این مفهوم اساسی در اصل دیگری با عنوان اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت به عنوان اصلی نوین در حقوق بین الملل محیط زیست نمایان خواهد شد.
این اصل به طور گسترده در اسناد حقوق بین الملل محیط زیست از جمله کنوانسیونهای زیست محیطی و توافقات سازمان تجارت جهانی به کار رفته و در نتیجه به تحمیل تعهدات متفاوت قراردادی برای کشورها و بالاخص کشورهای توسعه یافته منجر شده است. مصداق آن، اصل 6 اعلامیه ریو 1992 میباشد که توجه ویژه به شرایط و اوضاع و احوال کشورها را و نیازهای آنها را تآیید مینماید. هم چنین ذیل اصل 7 اعلامیه ریو بیان شده است که دولتها در حفظ و نگهداری اکوسیستمهای کره زمین دارای مسئولیت مشترک اما متفاوت میباشند.
این اعمال مسئولیت متفاوت با توجه به سهم تاریخی هر یک از دولتهای در حال توسعه و توسعه یافته در تخریب محیط زیست میباشد که دانستن سهم بیشتر برای دولتهای توسعه یافته در این امر هم چنان دور از واقعیت نمینماید. همان گونه که طبق پروتکل کیوتو 1998، اختصاص دادن مسئولیت برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای باید بر اساس انتشارات تاریخی باشد و از آن جایی که طرفهای ضمیمه الف این پروتکل تقریباً 75% از انتشار دی اکسید کربن را به خود اختصاص دادهاند لذا مطمعناً دارای مسئولیت بیشتری در حفظ محیط زیست میباشند.
ماهیت مسئولیت متفاوت بر اساس سطح توسعه یافتگی دولتها، در نتیجه تفاوتی را در مسئولیت دولتهای توسعه یافته و در حال توسعه در راستای حفاظت از محیط زیست منجر خواهد شد و همان طور که بیان شد معیارهای مسئولیت متفاوت اغلب به دو روش پیش بینی شدهاند: 1) وضع استانداردهای متفاوت برای پیش بینی تعهدات متفاوت و اعطای چهارچوب زمانی بیشتر و وضع تعهدات آسانتر برای دولتهای در حال توسعه در جهت ایفای تعهداتشان 2) ارائه کمکهای فنی و مالی و انتقال تکنولوژی در راستای انجام تعهدات زیست محیطی کشورهای در حال توسعه برای تضمین مشارکت فعال آنها در انجام این تعهدات و سر انجام نیل به اولویتهای اساسی آنها که دست یابی به توسعه پایدار و ریشه کنی فقر میباشد. در بحث ریشه کنی فقر با ارائهی راهبردهایی که توسعه اقتصادی به دست ما میدهد زمینه مشارکت و همکاری دولتهای در حال توسعه را برای حمایت هر چه بهتر محیط زیست فراهم میسازد؛ زیرا این کشورها مشکل اصلی خود را در عدم توسعه یافتگی میدانند، لذا همبستگی و مساعدت سازمانهای بین المللی همچون صندوق محیط زیست جهانی با ارائه وامهای بلاعوض به این کشورها و تلاش جهت آگاهی و اطلاع رسانی به روز به آنها در جهت حمایت از محیط زیست تا حدودی کمک به حل این معضل جهانی خواهد کرد زیرا همان گونه که مذکور گردید بیش از دو سوم جمعیت کره زمین را کشورهای در حال توسعه فرا میگیرند.
هنگامی که با توجه به اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت، روند مذاکرات شکل گیرد و منافع هر دولت با توجه به سطح توسعه یافتگی آنها در معاهده درج شود به تبع آن اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت، میتواند نقش خود را به عنوان یک اصل مهم جهت ایجاد توازن میان دولتها به خوبی نشان دهدو اثری هم چون تشویق دولتهای در حال توسعه به ورود مذاکرات داشته باشد. از آن جایی که کشورهای در حال توسعه ورود به مذاکرات و عضو شدن در کنوانسیونهای زیست محیطی را به همراه هزینههای مالی و اجتماعی فراوان میدانند لذا هراس از آنها دارند بنابراین با قائل شدن امتیازات بیشتر برای آنها باید انگیزهی ورود به عرصه فعالیت زیست محیطی را برای آنها فراهم آورد که این مهم، با اعمال اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت قابل دست یابی خواهد بود. ریشه کنی فقر با اجرای راهکارهای توسعه اقتصادی ممکن خواهد و در نتیجه منتهی به توسعه پایدار خواهد شد و در ارتباط این دو مفهوم اساسی حقوق بین الملل محیط زیست که عبارتند از توسعه پایدار و اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت همین بس که با اعمال مسئولیتهای متفاوت برای دولتها میتوان رسیدن به توسعه پایدار را تضمین نمود؛ زیرا اصول حقوق بین الملل محیط زیست همگی در صدد اثبات مفهوم توسعه پایدار خواهند بود.
در ادامه باید گفت اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت ریشه در مفهوم میراث مشترک بشریت دارد. در واقع این اصل با شناسایی محیط زیست کره زمین به عنوان یک میراث مشترک به مسئولیت کشورها در حفاظت از محیط زیست از یک طرف و تعهدات متفاوت آنها بر اساس شرایط و اوضاع و احوال و نیازهای خاص کشورهای در حال توسعه از طرف دیگر تأکید میکند.
در واقع اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت به قدری مهم است که تمامی دولتها و اعضای جامعه بین المللی در آن دخیل میباشند زیرا این دولتها هستند که میتوانند با توجه به اصل حاکمیت تنها در محدوده قلمرو قضایی خود اما با رعایت اصول حقوق بین الملل محیط زیست من جمله اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت، در جهت حفاظت از محیط زیست گامی اساسی بردارند. لذا با توجه به عام الشمول بودن تعدات زیست محیطی و اِرگااُمنسی بودن آنها که خصیصهی تخطی ناپذیر بودن را به این تعهدات اختصاص میدهد لذا حاکمیت دولتها محدود خواهد شد و میبایست دولتها با مدنظر قرار دادن اصولی هم چون بازدارندگی، اصل اختیاطی و پرداخت آلوده ساز اقدام به اتخاذ اقداماتی در مسیر اجرای تعدات زیست محیطی خود، کنند.
پرداختن به اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت با نگاهی خاص به کنوانسیون تغییرات آب و هوایی ملل متحد مصوب 1992 تأیید اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت را برای ما آشکارتر میسازد زیرا این کنوانسیون اولین کنوانسیونی بود که صراحتاً توجه به اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت را اذعان میدارد. بدین صورت که در بند 1 ماده 3 پروتکل کیوتو بیان میدارد که طرفین باید از سیستم آب و هوایی با در نظر داشتن منافع نسل کنونی و نسلهای آینده، مطابق مسئولیتهای مشترک اما متفاوت و قابلیتهای مربوطه، محافظت کنند.
با ارزیابی اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت از دیدگاه منابع حقوق بین الملل با مد نظر قرار دادن کنوانسیون تغییرات اقلیمی، این گونه ارزیابی میکنیم که با توجه به این که این اصل حاصل کنوانسیونهای بین المللی من جمله کنوانسیون تغییرات آب و هوایی و پروتکل کیوتو و کنوانسیون حفظ تنوع زیستی و دیگر کنوانسیونهایی میباشد که صراحتاً یا ضمناً به این اصل اشاره کردهاند لذا از بعد معاهدهای این اصل اثبات میگردد اما از بعد قاعده عرفی بین المللی این قاعده باید بیان داریم که این اصل در حال ظهور و تبدیل شدن به یک قاعده عرفی میباشد که با ارائهی تکنیکی بسیار ظریف به همبستگی دولتها برای گرد همایی جهت تصویب کنوانسیونهای متعدد بین المللی و در نتیجه تحقق حاکمیت قانون و توسعه حقوق بین الملل محیط زیست کمک شایانی کرده است؛ و از دیدگاه اصول کلی بیان میداریم که این اصل به عنوان یک اصل راهنما و زیر بنایی به کار گرفته شده است. در این جا اصل راهنما، همان اصل انصاف است؛ و به نظر عدهای از مفسران حتی اگر معیار مشخصی برای شناخت این اصل، به عنوان اصول کلی حقوقی وجود نداشته باشد، 2 مؤلفهی ثابت در این رابطه وجود دارد: اولاً اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت میتواند از طریق تصمیمات دادگاهها به رسمیت شناخته شود و ثانیاً از طریق موافقت و تأییدیه میان دولتها.
مع الوصف با وجود انتقادهایی که به این اصل وارد است و اکراهی که دولتهای توسعه یافته در به کارگیری این اصل دارند، بیان میداریم که عدم فهم یکسان و اختلاف حقوقی در تلقی کردن این اصل به عنوان یک قاعده عرفی بین المللی اهمیت کمی در اجرای این اصل دارد و آن چه که دارای اهمیت اساسی است پذیرش این امر است که اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت مستلزم اعمال مسئولیتهای متفاوت با توجه به سطح توسعه یافتگی دولتها بوده و متضمن اصول اساسی دیگر حقوق بین الملل محیط زیست و توسعه پایدار میباشد.
از سویی دیگر در پایان باید اضافه نمود با توجه به کاربست عملی این اصل در معاهدات زیست محیطی و رویه سازمان تجارت جهانی که نهاد استیناف در قضایای متفاوتی از این اصل استفاده کرده است و یا موافقت نامههای تجاری به عنوان مثال بند 2 موافقت نامه تریپس که مدت زمان بیشتری را به کشورهای در حال توسعه قبل از الزامی شدن انجام آن تعهد اعطا میکند. هم چنین بند 1 ماده 66 مهلت 10 سالهای برای کشورهای در حال توسعه در نظر گرفته است، لذا اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت با منصفانه کردن تعهدات معاهداتی دولتهای در حال توسعه در حوزه حقوق محیط زیست از طریق ایجاد توازن در حل مشکلات زیست محیطی به تقویت توسعه پایدار این دولتها کمک کرده است.
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
دانشکده حقوق و الهیات
گروه حقوق
اطلاعیه برگزاری جلسه دفاع پایاننامه
جلسه دفاع رساله کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
مفهوم توسعه حقوق بین الملل در عملکرد کمیسیون حقوق بین الملل
نگارنده
رضوان هوشمند ایمانلو
استاد راهنما
دکتر امیر مقامی
استاد مشاور
دکتر علیرضا آرش پور
روز شنبه، تاریخ 19/12– ساعت 11
سپاهانشهر، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، تالار شهید مطهری (مکان)
چکیده پایان نامه:
کمیسیون حقوق بین الملل یکی از ارکان فرعی مجمع عمومی است که بر اساس مواد 7، 13 و 22 منشور شکل گرفته است.مجمع عمومی بر اساس قطعنامه 174 کمیسیون را در 1947 تاسیس و اساسنامه آن را نیز تصویب نمود. کمیسیون یک رکن حقوقی و کاملا مستقل می باشد و به موجب اساسنامه خود عمل می نماید. به موجب ماده 1 اساسنامه هدف اصلی کمیسیون تدوین حقوق بین الملل و توسعه تدریجی آن می باشد. بر این اساس کمیسیون کوشش های بسیاری را در راستای تدوین و توسعه تدریجی انجام داده است که نتیجه آن تهیه پیش نویس کنوانسیون های متعددی در حوزه های گوناگون حقوق بین الملل همچون حقوق بین الملل دریاها و حقوق مسئولیت بین المللی دولت ها می باشد. این پیش نویس ها پس از ارائه به کمیته ششم در مجمع عمومی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و بسیاری از آن ها طی کنفرانس های بین المللی به کنوانسیون تبدیل شده اند.تحقیق توصیفی – تحلیل حاضر با هدف شناخت مفهوم توسعه تدریجی در پرتو عملکرد کمیسیون نشان میدهد هرچند مفهوم توسعه تدریجی در دهه های اخیر در عملکرد کمیسیون نمود چندانی نداشته است و بیشتر اقدامات کمیسیون در راستای تدوین بوده تا توسعه - و این خود بیشتر ناشی از عملکرد دولتهاست - اما کمیسیون برخی طرح ها را نیز در راستای توسعه تدریجی مورد بررسی قرار داده استو پیش نویس هایی در برخی حوزه ها از جمله تصمیمات یکجانبه دولت ها تهیه نموده است. در نتیجه مشخص میشود که در عملکرد کمیسیون، توسعه تدریجی به معنای شناسایی قواعد جدید در حوزههای مختلف حقوق بینالملل است که علیرغم مقاومت دولتها، کمیسیون موفقیتهایی در تحقق توسعه تدریجی داشته است.
واژگان کلیدی:
کمیسیون حقوق بین الملل، مفهوم توسعه حقوق بین الملل، اساسنامه کمیسیون، طرح راجع به مسئولیت بین المللی دولت، کنوانسیون بین المللی حقوق دریاها
نتیجه گیری:
تا قبل از تاسیس کمیسیون به عنوان یک رکن فرعی مجمع عمومی ، حقوق بین الملل بر پایه محوریت قواعد شناخته شده جهانی که عمدتا قواعد عرفی بین المللی بودند استوار بود. البته سایر قواعد و مقررات بین المللی نیز وجود داشتند که از طریق معاهدات دوجانبه یا چندجانبه بود اما این قسم از منابع حقوق بین الملل نسبت به قواعد عرفی و فراگیر حقوق بین الملل بسیار محدود بودند. در میثاق جامعه ملل هیچ عبارت صریحی مبنی بر تدوین و توسعه تدریجی حقوق بین الملل وجود نداشت. میثاق جامعه ملل عبارت صریحی در خصوص تدوین و توسعه تدریجی حقوق بین الملل ارائه نداده بود، بنابراین جامعه جهانی پس از تشکیل سازمان ملل متحد و و تدوین منشور آن شاهد تحولی عظیم در فرآیند تدوین و توسعه تدریجی حقوق بین الملل بوده است. منشور سازمان ملل متحد در بند 1 از قسمت الف ماده 13 به صورت صریح عبارت تدوین و توسعه تدریجی حقوق بین الملل را عنوان می دارد. همچنین اساسنامه کمیسیون در مواد مختلف به منظور کاربردی تر نمودن و تسهیل تدوین و توسعه تدریجی حقوق بین الملل دو واژه تدوین و توسعه تدریجی را از یکدیگر تفکیک می نماید. موضوع تدوین و توسعه تدریجی حقوق بین الملل از وظایف مجمع عمومی می باشد که در ذیل فصل چهارم منشور سازمان ملل متحد آمده است. از آنجائیکه در بند 2 از ماده 7 منشور ملل متحد چنین آمده است: "ارکان فرعی که ضروری تشخیص داده شود ممکن است بر طبق این منشور تاسیس گردد" و همچنین در ماده 22 منشور نیز اینگونه عنوان می دارد مجمع عمومی برای اجرای وظایف خود می تواند آن گونه ارکان فرعی را که ضروری تشخیص می دهدتاسیس نماید. با توجه به این مواد منشور مبنای صلاحیت تاسیس و تشکیل کمیسیون را باید در این دو ماده جستجو نمود. مجمع عمومی با توسل به چنین صلاحیتی و با استناد به این مواد منشور سازمان ملل قطعنامه 174 (Ⅱ) را در 21 نوامبر 1947 تصویب نمود. و به موجب همین قطعنامه کمیسیون را تاسیس و اساسنامه آن را تصویب نمود. کمیسیون نیز در سال 1949 اولین جلسه خود را تشکیل داد و ضمن آن موضوعاتی چون: تهیه پیش نویس قواعد و مقررات حقوق دریاها، حقوق مسئولیت بین المللی، پیش نویس کنوانسیون حقوق دیپلماتیک و کنسولی و مواردی از این دست را در دستور کار خود قرار داد.
اساسنامه کمیسیون طی چندین دوره توسط مجمع عمومی اصلاح گردید. همچنین تعداد اعضای کمیسیون طی چندین دوره از 15 عضو به 21 عضو و از 21 عضو به 25 عضو و در نهایت از 25 عضو به 34 عضو افزایش پیدا نمود. همچنین در سال 1955 بنابر قطعنامه مجمع عمومی مدت عضویت اعضا از 3 سال به 5 سال افزایش یافت. اعضای کمیسیون کاملا مستقل از دولت های متبوع خود می باشند. بنابراین این رکن به صورت مستقل و به دور از سیاست زدگی عمل می نماید.
مطابق ماده 1 اساسنامه کمیسیون هدف این رکن تشویق توسعه مترقیانه حقوق بین الملل و تدوین آن می باشد. در راستای تحقق این وظیفه کمیسیون اعضای کمیسیون می بایست از صلاحیت و ویژگی هایی که در اساسنامه آمده است برخوردار باشند که در این خصوص ماده 12 اساسنامه کمیسیون چنین مقرر می دارد که اعضای کمیسیون می بایست از صلاحیت قانونی برخوردار باشند. بیشتر اقدامات کمیسیون بیشتر منطبق با تدوین حقوق بین الملل می باشد تا تدوین آن. خصوصا در دهه های اخیر توسعه تدریجی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. البته این بدان معنا نیست که کمیسیون از مقوله توسعه تدریجی به کل فاصله گرفته است و یا از آن غافل بوده است. کمیسیون با بررسی موضوعاتی از قبیل حقوق معاهدات بین المللی، جانشینی دولت ها، حقوق دیپلماتیک و کنسولی، مسئله تابعیت و مواردی از این دست به این نتیجه رسیده است که ساز و کار تدوین حقوق بین الملل با حقوق بین الملل سازگارتر می باشد. هرچند در موضوعات بسیاری مانند اقدامات یکجانبه دولتها، مسئولیت بین المللی دولت ها و همچنین جایگاه اشخاص در حقوق بین الملل نیز روند توسعه تدریجی را پیش گرفته است. شاید منشا این اقدامات را بتوان در عملکرد دولت ها جستجو نمود. از آنجایی که طرح های کمیسیون موجد تکلیف برای دولت ها می باشد در بسیاری از موارد همچنان که گفته شد دولت ها از پذیرش این طرح ها خودداری می کنند. و کمیسیون نیز که متشکل از اعضای دولت ها می باشد اراده ای ورای اراده اعضای خود ندارد. البته در حقوق بین الملل معاصر رویکرد کمیسیون از تدوین حقوق بین الملل به توسعه تدریجی متمایل خواهد شد. چرا که موضوعات و گرایشات جدید حقوق بین الملل ریشه در قواعد عرفی که اثر الزام آور داشته باشند را ندارند. از آنجائیکه در فرآیند تدوین حقوق بین الملل کمیسیون می بایست با انتخاب موضوع تدوین، قواعد حقوق بین الملل عرفی که الزام آور حقوقی برخوردارند شناسایی کند و در خصوص ابهامات این قواعد فرآیند توسعه حقوق بین الملل را اعمال نماید بنابراین روند توسعه تدریجی حقوق بین الملل به مراتب ساده تر بنظر می رسد.
در واقع می توان چنین نتیجه گرفت که از سال 1949 با آغاز فعالیت های کمیسیون شاهد به روی کار آمدن نهادی هستیم که تمامی فعالیت های خود را در راستای بر یکی از مهم ترین بخش های حقوق بین الملل که همانا تدوین و توسعه تدریجی حقوق بین الملل می باشد متمرکز نموده است. این رکن از طریق هماهنگ نمودن اراده جمعی دولت ها در برگزاری کنفرانس های بین المللی و همچنین بالا بردن سطح اشتیاق و همکاری دولت ها تحولات وسیعی را در نظام حقوق بین الملل کنونی شکل داده است. مشارکت دولت ها در از طریق روابطی که کمیسیون ایجاد کرده شکل گیری حقوق بین الملل را متحول نموده است. این اقدامات کمیسیون نقطه عطفی در حقوق بین الملل می باشد که این مشارکت دولت ها به هیچ عنوان قابل مقایسه با نظام حقوق بین الملل پیش از تشکیل کمیسیون نیست.
در پایان می توان بررسی های انجام گرفته در این پژوهش را چنین در نظر گرفت قرار گرفته این که آیا اقدامات کمیسیون در زمینه های مختلف توانسته است درک درستی را از مفهوم توسعه تدریجی در مصادیق مختلف نمایان سازد. و اینکه هرچند سایر نهادهای سازمان ملل متحد و همچنین سازمان های منطقه ای و تخصصی در راستای توسعه تدریجی اقدامات قابل توجهی را به عمل آروده اند اما کمیسیون حقوق بین الملل تنها نهاد تخصصی در این زمینه می باشد که در راستای انجام این مهم تمامی اقدامات لازم را به عمل آورده است. و اینکه نقش عوامل سیاسی در روند توسعه تدریجی به چه صورت و تا چه میزان بوده است. و در پایان با وجود تمام موانع از جمله مقاومت دولتها در «شناسایی قواعد جدید» به منزله معنای توسعه تدریجی، کمیسیون توانسته است موضوع توسعه تدریجی را بصورت مطلوب پیگیری نماید و از قِبَل آن به موفقیت هایی دست یابد و در نتیجه تمامی فرضیههای تحقیق اثبات گردید.
در نهایت پیشنهاد میشود کمیسیون تمامی کوشش های خود را منظور دارد تا خلاءهای حقوقی موجود را برطرف سازد. بهتر است کمیسیون تصمیمات خود را به دور از هرگونه ملاحظاتی اعمال کند تا این رکن همواره به دور از نظرات دولت ها و همچنین به دور از سیاستزدگی عمل نماید و همواره نماینده نظام های حقوقی تلقی شود. برای اینکه تصمیمات کمیسیون بتواند هرچه بیشتر انعکاس دهنده رویه دولت ها باشد بهتر است به اعضای کمیسیون افزوده شود.
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
دانشکده حقوق و الهیات
گروه حقوق
اطلاعیه برگزاری جلسه دفاع پایان نامه
جلسه دفاع پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
چالشهای ناشی از اعمال حاکمیتی دولتها در فضا از منظر حقوق بین الملل
نگارنده
میلاد رییسی
استاد راهنما
دکتر امیر مقامی
استاد مشاور
دکتر علیرضا آرش پور
سه شنبه 28 شهریور - ساعت 8
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
مقدمه
نخستین همایش مطالعات حقوق عمومی دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی در سطح داخلی در اردیبهشت 1392 برگزار شد و از همان زمان، برنامهریزی برای برگزاری دومین همایش آغاز گردید. همایش دوم در سطح منطقهای روز پانزدهم اسفند 1392 برگزار گردید. پس از فراخوان اولیه، حدود هشتاد چکیده به دبیرخانه همایش ارسال شد و پس از داوری چکیدهها، نهایتاً از این میان متن کامل حدود سی مقاله، دریافت شد. مقالات دریافتی توسط اعضای کمیته علمی مورد داوری قرار گرفت و براساس ارزشیابی داوران و اهمیت موضوعات، تعدادی برای سخنرانی انتخاب گردید. اگرچه این امید میرفت که بتوانیم تمامی مقالات پذیرفته شده را به چاپ برسانیم، اما فزونی مقالات با کیفیت، کار را مشکل میساخت. لذا تصمیم گرفته شد تا تعدادی از مقالات پذیرفتهشده، به عنوان برگزیده برای چاپ انتخاب گردد.
مقالات حاضر بخشی از مهمترین دغدغههای حقوقی بینالمللی کنونی پژوهشگران ایرانی را منعکس میسازد. به نحوی که در مقاله نخست، به مرور اجمالی نگاه ایرانی به حقوق بینالملل پرداختهایم. مقاله دوم آثار انتخاب «نام» ایران را از منظر حقوق بینالمللی کاویده است. در مقاله سوم، نگاه اسلامی به حقوق بشر و به ویژه نسل سوم حقوق بشر مطرح گشته است. مقاله چهارم، در جستجوی فلسفه حقوق بینالملل ایرانی و اسلامی است.
از مقاله پنجم، مباحث تکنیکیتری مورد توجه قرار گرفته است و به ویژه از آنجا که جدیترین چالش حقوقی بینالمللی سالهای اخیر کشورمان، مسأله «تحریم» بوده است، سه مقاله جداگانه به این موضوع اختصاص یافته است. کمیتههای تحریم شورای امنیت، آثار حقوق بشری قطعنامههای تحریم و تحریمهای یکجانبه آمریکا محور این سه مقاله هستند. دو مقاله بعدی به مسأله محیط زیست اختصاص یافته که آن هم در سالهای اخیر، دغدغه اجتماعی ایرانیان بوده است. مقابله با آلودگیها و حفظ محیط زیست دریاها محور این دو مقاله هستند.
پیشبینی سهمی اندک برای حقوق بینالملل خصوصی، قدری طبیعی است و تنها یک مقاله به مسأله اجرای احکام خارجی توجه دارد. در آخرین مقاله نیز تعهدات ناشی از حقوق بینالملل کار و مقاولهنامه شماره 87 سازمان بینالمللی کار مورد بررسی قرار گرفته است.
امید میرود دانشکده حقوق و الهیات بتواند سومین همایش مطالعات حقوق عمومی را به زودی در سطح ملّی برگزار نماید و چراغ اندیشه، پژوهش و پرسش در زمینههای گوناگون حقوق عمومی که هر کدام با مسائل کلان کشور در ارتباط است، بیش از پیش در دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی فروزان باشد. از همه دستاندرکاران همایش، به ویژه مدیریت گروه حقوق، همکاران عضو کمیته علمی و دانشجویان عضو کمیته اجرایی، بابت همراهیشان در برگزاری این همایش سپاسگزارم و تقدیر ویژه خود را نثار پژوهشگران و دانشجویان و استادانی میکنم که بدون چشمداشت با ارسال آثار محققانه خود، امکان این گردهمایی را فراهم ساختند.
در آخر با ذکر این نکته که بنا به دلایلی امکان انتشار چاپی این مجموعه با نشان دانشگاه برگزارکننده میسّر نشد، و از آنجا که تأخیر پیش آمده تاکنون نیز مایه خسران و عدم بهرهمندی صاحبان آثار و جامعه علمی حقوقی کشور شده است، ضمن عذرخواهی از همه صاحبان حق، نسخه الکترونیک مجموعه حاضر بدون چشمداشت مادّی از طریق رسانههای الکترونیک اینجانب و گروه حقوق دانشگاه تقدیم پیشگاه علاقمندان میشود. امیدوارم نویسندگان و مشارکتکنندگان در برگزاری همایش پیشگفته را از دعای خیر خود بهرهمند سازید.
امیر مقامی
دبیر کمیته علمی دومین همایش مطالعات حقوق عمومی
گزیده مقالات دومین همایش مطالعات حقوق عمومی: ایران و حقوق بین¬الملل
نویسندگان به ترتیب الفبا:
آرش¬پور، علیرضا
توسلی، منوچهر
امین¬زاده، الهام
خرم¬فرهادی، یوسف
راعی، مسعود
راعی، هاجر
سیجانی، اصغر
شاعری، جمال¬الدین
شیرانی، شیرین
شیروانی، علی
عارف¬کیا، امید
مقامی، امیر
موسوی،کلثوم سادات
موسوی، سیده فاطمه
مؤذن، شیلا
واعظ، فریده
عناوین مقالات:
🖋ایران و حقوق بین الملل: داستان تمنا و استغنا
🖋«ایران» و حقوق بین الملل: مصائب یک تغییر نام
🖋نظام حقوق بشر اسلامی با تاکید بر نسل سوم
🖋فلسفه مقارن حقوق بین الملل ایران وجهان
🖋بررسی اجمالی کمیته های تحریم شورای امنیت سازمان ملل متحد
🖋تاثیر قطعنامه های تحریم شورای امنیت بر نسل سوم حقوق بشر
🖋مسئولیت بین المللی دولت امریکا در قبال مصوبات کنگره،با تأکید بر مصوبات مربوط به ایران
🖋مقابله با آلودگی های زیست محیطی از دیدگاه اسلام و حقوق بین الملل
🖋حفاظت از محیط زیست دریاها از منظر حقوق بین الملل با تأکید بر دریای خزر
🖋موانع غیر مشترک شناسایی و اجرای رای داوری تجاری خارجی در کنوانسیون نیویورک 1958 و قانون داوری تجاری ایران 1376
🖋بررسی الحاق ایران به مقاوله نامه شماره 87 سازمان بین المللی کار
+ دریافت فایل کتاب - PDF
توضیح: تصویر روی جلد مربوط به لحظه امضای منشور ملل متحد توسط آقای مصطفی عدل، ریاست هیئت نمایندگی ایران در کنفرانس سانفرانسیسکو است.
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
دانشکده حقوق و الهیات
گروه حقوق
اطلاعیه برگزاری جلسه دفاع پایان نامه
جلسه دفاع پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
حق تفریح و فراغت از منظر نظام بین المللی حقوق بشر
نگارنده
مریم سادات امیرشاکرمی
استاد راهنما
دکتر امیر مقامی
استاد مشاور
دکتر علیرضا آرش پور
سه شنبه 27 مهر 95 - ساعت 10
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی- سالن شهید مطهری
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
دانشکده حقوق و الهیات
گروه حقوق
اطلاعیه برگزاری جلسه دفاع پایان نامه
جلسه دفاع پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
بررسی مشروعیت قتل هدفمند در حقوق بین الملل
نگارنده
صیاد زراعت پیما
استاد راهنما
دکتر علیرضا آرش پور
استاد مشاور
دکتر امیر مقامی
دوشنبه 23 اسفند 1395
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی- سالن شهید مطهری
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
دانشکده حقوق و الهیات
گروه حقوق
اطلاعیه برگزاری جلسه دفاع پایان نامه
جلسه دفاع پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
حق تفریح و فراغت از منظر نظام بین المللی حقوق بشر
نگارنده
مریم سادات امیرشاکرمی
استاد راهنما
دکتر امیر مقامی
استاد مشاور
دکتر علیرضا آرش پور
سه شنبه 27 مهر 95 - ساعت 10
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی- سالن شهید مطهری
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
دانشکده علوم انسانی
گروه حقوق
اطلاعیه برگزاری جلسه دفاع پایان نامه
جلسه دفاع رساله کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
حقوق و تعهدات کشور متصرف اموال فرهنگی در حقوق بین الملل
نگارنده
سیاوش رستمی فرد
استاد راهنما
دکتر امیر مقامی
استاد مشاور
دکتر علیرضا آرش پور
دوشنبه 29 شهریور ۱۳۹۵ ساعت 10
سپاهانشهر، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، سالن شهید مطهری
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
دانشکده حقوق و الهیات
گروه حقوق
اطلاعیه برگزاری جلسه دفاع پایان نامه
جلسه دفاع پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
حق بر مدارا و ترویج آن با تاکید بر تجربه ی اتحادیه اروپا
نگارنده
میثم خسروی
استاد راهنما
دکترامیر مقامی
استاد مشاور
دکترعلیرضا آرش پور
چهارشنبه 31 شهریور95 - ساعت 16
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی- سالن شهید مطهری
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
دانشکده حقوق و الهیات
گروه حقوق
اطلاعیه برگزاری جلسه دفاع پایاننامه
جلسه دفاع رساله کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
رویکرد لیبرال به حقوق کارگران مهاجرو خانواده هایشان از منظر حقوق بین الملل و ایران
نگارنده
آناهیتا حلوانی
استاد راهنما
دکتر امیر مقامی
استاد مشاور
دکتر علیرضا آرش پور
یکشنبه 28 شهریور 95 - ساعت 14
سپاهانشهر، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
سالن شهید مطهری
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
دانشکده حقوق و الهیات
گروه حقوق
اطلاعیه برگزاری جلسه دفاع پایاننامه
جلسه دفاع رساله کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
حق بر محیط زیست سالم در آموزه های حقوق بشر
نگارنده
طیبه سنجری
استاد راهنما
دکتر علیرضا آرش پور
استاد مشاور
دکتر امیر مقامی
یکشنبه 20 تیرماه، ساعت 11
سپاهانشهر، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، سالن شهید مطهری
دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
دانشکده حقوق و الهیات
گروه حقوق
اطلاعیه برگزاری جلسه دفاع پایاننامه
جلسه دفاع رساله کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
نعهدات بازیگران بین المللی علیه خشونت و افراط گرایی
نگارنده
زهرا غلامی
استاد راهنما
دکتر امیر مقامی
استاد مشاور
دکتر علیرضا آرش پور
دوشنبه 24 اسفند - ساعت 11
سپاهانشهر، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
سالن شهید مطهری
جلسه دفاع از رساله کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
بررسی وجوه افتراق مندرجات اعلامیه جهانی حقوق بشر با نظام حقوقی اسلام
نگارنده
مهناز طهماسبی فرد
استاد راهنما
دکتر محمدکاظم عمادزاده
استاد مشاور
دکتر علیرضا آرش پور
دوشنبه 31/6/93 - ساعت 12
سپاهانشهر، دانشگاه غیردولتی شهید اشرفی اصفهانی
ساختمان شماره یک، سالن شهید مطهری
جلسه دفاع از رساله کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
حقوق و تکالیف دولت اشغالگر در سرزمین اشغالی با توجه به تحولات اخیر
نگارنده
مریم پرویزی
استاد راهنما
دکتر علیرضا آرش پور
استاد مشاور
دکتر منوچهر توسلی
پنج شنبه 10 بهمن 92 - ساعت 14:30
سپاهانشهر، مؤسسه آموزش عالی شهید اشرفی اصفهانی
ساختمان شماره یک، سالن شهید مطهری
نشستی با موضوع بررسی جنبه های حقوقی توافق ایران و 5+1 در ژنو، به مناسبت هفته پژوهش در دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان برگزار شد. در این نشست دکتر علیرضا آرش پور، کلیاتی درباره تفسیر معاهدات و توافق های بین المللی بیان کرد. دکتر منوچهر توسلی، ضمن بررسی مختصر تاریخچه این موضوع به ماهیت سند «برنامه اقدام مشترک» پرداخت و آن را یک شبه معاهده توصیف کرد که از برخی جهات با قطعنامه های شورای امنیت در تعارض است. دکتر محمود جلالی به تشریح مفاد و جزئیات سند پرداخت و آن را یک «طرح» و به عنوان بخشی از یک فرایند گام به گام توصیف کرد که می تواند در آینده به یک معاهده بیانجامد. دکتر عباس بصیری، عضو گروه علوم سیاسی نیز به مسأله تأثیر قدرت در صحنه بین المللی پرداخت و به این نکته اشاره نمود که پرونده هسته ای ایران در چهارچوب تحلیل سیاسی، به زودی سامان نخواهد گرفت. به دعوت استادان محترم، فرصتی نیز در اختیارم گذاشته شد که برخی ملاحظات تکمیلی را مطرح کنم.
خلاصه نکات مطرح شده این بود که از دیدگاه رژیم های حقوقی بین المللی، نظام بین المللی نه آنارشیک است و نه صاحب دولت بین المللی یا ابردولت. پیشرفت حقوق بین الملل نیز به ویژه طی هفت دهه اخیر، در چهارچوب های مفهومی مثل دستورگرایی بین المللی و انسجام حقوق بین الملل حاصل شده است. بر این اساس، حقوق بین الملل چهره کانتی و درونمایه ای هگلی دارد و همزمان و البته به سختی، سعی میکند هر دو طیف را نمایندگی کند. مقدماتی بودن این توافق توجیه کننده این است که در مورد بسیاری از مسائل مثل تحریم بانک مرکزی و... حتی پولهای سازمانهای غیردولتی مثل فدراسیون فوتبال توافقی انجام نشده است. حتی این توافق، سایر چالشهای ایران و غرب را بی پاسخ می گذارد. همچنین شکل گیری معاهده مبتنی بر «قصد» طرفین است. موضوعی که در تعریف معاهده در کنوانسیون 1969 جامانده است. بنابراین سند حاضر را نمی توان معاهده ای حقوقی تلقی نمود.
برنامه اقدام مشترک، مغایرتی با قطعنامه های شورای امنیت ندارد؛ چون قطعنامه ها الزام به حل مسأله (و نه اختلاف!) از طریق مذاکره را تکلیف کرده اند. حتی در قطعنامه ها به مذاکره با 5+1 اشاره شده و این موضوع مورد حمایت شورای امنیت است.
تفسیر ان.پی.تی از طریق تقاضای کسب نظر مشورتی در دیوان بین المللی دادگستری نیز امکانپذیر است. البته این فرایند زمان بر خواهد بود و با هدف دولت ایران در خصوص رفع سریع تر مسأله، سازگار نیست.
در ادامه درباره حق غنی سازی به این نکته اشاره نمودم که تفسیر معاهده باید به نتایج منطقی منجر شود. بنابراین داشتن چرخه سوخت شامل غنی سازی یا تضمین امکان خریداری اورانیوم غنی شده، به عنوان لازمه «حق تولید برای اهداف صلح آمیز» طبق ماده 4 ان.پی.تی، انتخابی است که از نظر اقتصادی یا سیاسی به دولتها واگذار شده است و اگر غرب بخواهد ایران را از غنی سازی محروم کند، باید خود تضمین دهد که اورانیوم غنی شده به قیمت منصفانه و براساس نیاز در اختیار ایران قرار خواهد داد؛ در حالی که به نظر می رسد هم انتخاب ایران و هم انتخاب غرب، یک برنامه غنی سازی محدود (بر اساس نیازهای ایران) است و نه تهیه اورانیوم غنی شده از بیرون. بقیه آنچه گفتم تقریباً همان نکاتی بود که پیش تر در یادداشت «قلب دعوای ذره ای» (اینجا) منتشر شده بود. امیدوارم فایل صوتی یکی از سخنرانی ها را به زودی در اختیار علاقه مندان قرار دهم.
جلسه دفاع از رساله کارشناسی ارشد حقوق بین الملل
با عنوان
حقوق اسیران جنگی با رویکرد جنگ ایران و عراق
نگارنده
مهدی جان نثاری
استاد راهنما
دکتر علیرضا آرش پور
استاد مشاور
دکتر منوچهر توسلی
پنجشنبه 9 آبان 92 - ساعت 16
اصفهان، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
ساختمان شماره یک، طبقه سوم، سالن شهید مطهری
جلسه دفاع از رساله کارشناسی ارشد حقوق بینالملل
با عنوان
مصونیت دولت در رویه دیوان بین المللی دادگستری با تأکید بر رأی سوم فوریه 2012
نگارنده
مهدی کمالی قالیباف
استاد راهنما
دکتر هیبت اله نژندی منش
استاد مشاور
دکتر علیرضا آرشپور
یکشنبه 31 شهریور 92 – ساعت 16
اصفهان، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
ساختمان شماره یک، طبقه سوم، سالن شهید مطهری
جلسه دفاع از رساله کارشناسی ارشد حقوق بینالملل
با عنوان
ممنوعیت استفاده از سلاح های شیمیایی با تأکیدی بر جنگ ایران و عراق
نگارنده
علی بهرامی
استاد راهنما
دکتر منوچهر توسلی نائینی
استاد مشاور
دکتر علیرضا آرشپور
پنج شنبه 21 شهریور 92 – ساعت 11
اصفهان، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی
ساختمان شماره یک، طبقه سوم، سالن شهید مطهری
نخستین همایش مطالعات حقوق عمومی با تمرکز بر مباحث مرتبط با قانون اساسی روز پنجشنبه ۱۹ اردیبهشت در دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی برگزار شد. دکتر شادمانفر مدیر گروه حقوق دانشگاه شهید اشرفی در سخنان افتتاحیه ابراز امیدواری کرد این همایش در آینده استمرار یابد و در حوزه های مختلف مرتبط با حقوق عمومی از جمله حقوق اساسی، حقوق اداری و حقوق بین الملل عمومی و با تنوع موضوعات به کار خود ادامه دهد. سپس دکتر علیرضا آرش پور عضو هیئت علمی گروه حقوق اصفهان به عنوان اولین سخنران به بررسی وضعیت تصویب معاهدات در قانون اساسی پرداخت و ضمن معرفی نظامهای مختلف تصویب معاهدات، صلاحیت های دولت، مجلس و شورای عالی امنیت ملی را در این زمینه مورد تحلیل قرار داد. فاضل آل صاحب دیگر سخنران این همایش به موضوع اجرای اصل هشتم قانون اساسی پرداخت. مطابق این اصل امر به معروف و نهی از منکر وظیفه مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت است. به اعتقاد آل صاحب پیش از ایجاد نهادها و سازمانها ضروری است طبق این اصل قانونی به شرایط و ضوابط امر به معروف و نهی از منکر بپردازد تا حمایت از مردم در برابر دولت نیز تضمین شود. محمد شمعی اصول راهبردی حقوق کیفری را موضوع سخنان خود قرار داد و به تناقض و ابهامات اصول ۳۷ و ۱۶۷ قانون اساسی درباره برائت و قانونی بودن جرم و مجازات اشاره و بیان کرد که قوانین عادی نظیر قانون مجازات اسلامی و قوانین اداری عملا به این اصول قانون اساسی پایبند نبوده اند در حالی که این اصول برتر از قوانین موضوعه هستند و مثلا هیچ قانونی نمی تواند اصل را بر مجرمیت قرار دهد. دکتر منوچهر توسلی عضو گروه حقوق دانشگاه اصفهان به موضوع شوراها در قانون اساسی پرداخت و با بیان روند حذف تدریجی شوراهای مختلف از قانون اساسی ۱۳۵۸ اشاره و بیان کرد که قانون شوراها مصوب ۱۳۷۵ نیز با تأخیر تصویب و اجرا شد. وی به تحلیل اصول فصل هفتم قانون اساسی درباره شوراها پرداخت که به موجب اصل ۱۰۳ قانون اساسی مقامات محلی مکلف به اجرای تصمیمات شوراها هستند که درچارچوب اختیارات آنها و با رعایت موازین اسلامی و قوانین کشور اتخاذ شده است. به نظر وی، قانون اساسی عدم تمرکز سیاسی را نپذیرفته اما شوراها فرصتی برای مدیریت محلی هستند. امیر مقامی عضو گروه حقوق دانشگاه شهید اشرفی نیز به عنوان آخرین سخنران به ماهیت و نقش سیاست های کلی نظام پرداخت. به اعتقاد وی، سیاست های کلی نظام گونه ای منحصر به فرد از قواعد حقوقی هستند که با مفهوم قانون به مثابه قاعده صلاحیت ساز در نظریه هارت مطابقت دارند اما باید آنها را «قاعده راهبردی» تلقی نمود که با قواعد «قضایی» مرسوم متفاوتند.